Đánh giá kết quả duy trì hạt bố mẹ và sản xuất hạt giống lúa lai F1 vụ đông xuân 2016 - 2017

Trải qua một phần tư thế kỷ phát triển sản xuất lúa lai có lúc thăng lúc trầm, lúa lai vẫn giữ vai trò nhất định trong sản xuất lúa hiện nay, đặc biệt ở miền núi và một số vùng có lũ tiểu mãn, do lúa lai có ưu điểm chống chịu tốt với điều kiện bất thuận. Hàng năm, diện tích sản xuất lúa lai thương phẩm trên cả nước vẫn duy trì khoảng 650.000 – 700.000 ha.

Các dòng lúa bố, mẹ cũng được Công ty nhân dòng tại chỗ, với diện tích 12ha tại huyện Trực Ninh. Chất lượng hạt giống bố mẹ đảm bảo tiêu chuẩn, vừa đáp ứng nhu cầu của Công ty, vừa cung ứng cho các đơn vị thực hiện dự án sản xuất hạt lai F1.

Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, qua 3 năm thực hiện (2015 – 2017), Dự án “Duy trì và sản xuất hạt giống bố, mẹ của một số giống lúa lai 2 và 3 dòng phổ biến cho năng suất, chất lượng cao” đã triển khai sản xuất 135,5 ha hạt giống bố mẹ nguyên chủng của 11 tổ hợp lai, gồm: TH3-3, TH3-4, TH3-5, VL20, VL50, CT16, Nhị ưu 838, Bác ưu 903KBL, LC25, HYT100, HYT108. Trong đó, diện tích nhân dòng mẹ là 120 ha, diện tích nhân dòng bố là 15,5 ha. Tổng sản lượng hạt giống mẹ ước đạt khoảng 260 tấn (124% kế hoạch), hạt giống dòng bố ước đạt 55 tấn (108% kế hoạch). Chất lượng hạt giống các dòng bố, mẹ đều đạt theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Thu nhập của người sản xuất hạt giống khá cao so với sản xuất lúa thương phẩm; giá thành hạt giống giảm 30 – 40% so với giá nhập khẩu; giá bán giống bố mẹ thấp hơn so với trước khi thực hiện dự án từ 15 – 20%.

Tại hội nghị, các đại biểu đã đánh giá cao kết quả của các dự án duy trì và sản xuất hạt giống bố mẹ và sản xuất hạt giống lúa lai F1. Theo PGS.TS Nguyễn Thị Trâm, nếu sản xuất hạt lai F1 mà không chủ động duy trì nhân dòng bố, mẹ thì sẽ bị lệ thuộc. Vì vậy, chúng ta phải đẩy mạnh nghiên cứu để cho ra đời các tổ hợp lúa lai mới. TS. Trâm đã giới thiệu hai tiến bộ mới về lúa lai ở Việt Nam hiện nay. Trước tiên là đã chuyển được gen thơm vào dòng mẹ TGMS (lúa lai 2 dòng) và có những tổ hợp lúa lai thơm năng suất cao đã trình diễn tại Nghệ An, Thanh Hoá, Ninh Bình, Phú Thọ, có thể trong năm nay sẽ đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận sản xuất thử. Tiếp đến là đã tạo ra được dòng mẹ CMS (lúa lai 3 dòng) có gen kéo dài lóng trên cùng giúp chiều dài cổ bông kéo dài, bởi vậy rất tiết kiệm GA3 trong quy trình sản xuất hạt lai F1. Mục tiêu của các nhà khoa học trong thời gian tới là hướng đến chọn giống lúa lai có gen chịu mặn, chịu hạn nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.

Về phương hướng phát triển sản xuất lúa lai, TS Lê Hưng Quốc – Phó Chủ tịch Hiệp hội thương mại Giống cây trồng Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Trồng trọt cho rằng, thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và PTNT cần đặt hàng với các nhà khoa học, đơn vị nghiên cứu để chọn tạo những tổ hợp lai mới có năng suất cao, chất lượng gạo tốt và có khả năng chống chịu với các điều kiện bất thuận (hạn, chịu mặn, sâu bệnh...); có chính sách về đất đai để hỗ trợ doanh nghiệp tích tụ được diện tích ruộng đất tập trung quy mô lớn cho sản xuất hạt lai. Các chương trình khuyến nông cần hướng đến hỗ trợ sản xuất các tổ hợp lúa lai mới, năng suất, chất lượng. Đồng thời, cải tiến kỹ thuật sản xuất hạt lai để hạ giá thành sản phẩm…

Theo ông Trần Xuân Định, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, đến thời điểm này, các doanh nghiệp trong nước đã làm chủ được công nghệ sản xuất hạt lai. Tuy nhiên, sản xuất hạt lai chịu rủi ro rất lớn, bởi vậy nhà nước cần có thêm cơ chế hỗ trợ kịp thời để khuyến khích các doanh nghiệp ổn định và mở rộng sản xuất.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh đánh giá cao những thành tích trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất hạt lai F1 và duy trì các dòng bố, mẹ trong thời gian qua. Thứ trưởng cũng yêu cầu Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổng kết sớm dự án duy trì các dòng bố mẹ để đề xuất Bộ tiếp tục triển khai  từ năm 2018 nhằm chủ động nguồn giống bố mẹ cho sản xuất hạt lai F1, góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất hạt lai trong nước.

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh kết luận hội nghị

http://www.khuyennongvn.gov.vn